 Wysłany: Czw 6:33, 26 Sty 2012 Temat postu: |
|
| Czas trwania:1863–1890 (od powstania styczniowego do pojawienia się modernistycznych prądów w sztuce)
Filozofia: – krytyczna wobec romantycznej metafizyki i mistycyzmu – buduje wiedzę o świecie za pomocą metody empirycznej (empiryzm) – wysoko ceni nauki przyrodnicze jako jedyne stosujące metodę prawdziwie naukową, przenosi metodologię nauk przyrodniczych do nauk społecznych (scjentyzm) – głosi idee praw ewolucji i postępu w rozwoju społeczeństw (m.in. Herbert Spencer) – celem refleksji filozoficznej jest doskonalenie jednostki jako cząstki społeczeństwa i ludzkości, miarą wartości ludzkich czynów jest ich użyteczność (utylitaryzm, John Stuart Mill) – zagadnienia religijne filozofii nie interesują, w filozofii przeważa materializm Sztuka: – realistyczna, o tematyce historycznej i współczesnej, największa rola malarstwa – za granicą pojawia się impresjonizm Zagadnienia polityczne: – powstanie styczniowe i jego konsekwencje: utrata autonomii Królestwa Polskiego, wywózki na Syberię i wywłaszczenia – brak widocznych szans na odzyskanie niepodległości – odrębne problemy poszczególnych zaborów Sytuacja społeczna, czynniki gospodarcze: – ograniczone jest szkolnictwo w języku polskim (sytuacja jest zróżnicowana w poszczególnych zaborach i pogarsza się stopniowo w zaborze niemieckim i rosyjskim, a poprawia w austriackim) – uwłaszczenie chłopów we wszystkich zaborach – trwa rozwój przemysłu i miast, w miastach zacierają się tradycyjne podziały stanowe – rośnie rola pieniądza jako wyznacznika sytuacji społecznej – ogromnie rośnie rola prasy i czasopism, dzięki nim wydatnie poszerza się krąg odbiorców literatury, pojawia się zawód dziennikarza Wpływy zewn., język literatury – zdecydowanie przeważa proza, najważniejszym gatunkiem literackim staje się powieść – język dąży do precyzji i konkretu, unika zbędnego patosu i efektów poetyckich Cele i główne cechy literatury: – początkowo bardzo zaangażowana w realizację programu społeczno-ekonomicznego (praca u podstaw: dźwiganie ludowej oświaty i dobrobytu, praca organiczna: propagowanie nowych form życia gospodarczego i społecznego, które usprawnią funkcjonowanie społeczeństwa pojętego jako organizm) – początkowo tendencyjna: miarą wartości literatury ma być jej tendencja społeczna – z czasem realizująca założenia światowych prądów literackich — realizmu i naturalizmu – może i powinna ukazywać problemy jednostki, ale zawsze na szerszym tle społecznym – pojawia się tworzona przez wybitnych artystów literatura kierowana do dzieci (Konopnicka) – dążenie do niepodległości drogą walki zbrojnej usunięte na dalszy plan Tematyka: – współczesna tematyka społeczna: problem edukacji szerokich rzesz chłopskich, emancypacji kobiet, asymilacji żydów, nadmiernej roli arystokracji, niesprawiedliwości społecznych – historyczna, niekiedy z aluzjami do współczesności – unika fantastyki, trzyma się realiów, pojawia się problematyka miejska Typ autora: mocno związany ze społeczeństwem, świadomy jego potrzeb i problemów, służący mu swą wiedzą i talentem Typowy bohater: działacz: przedsiębiorczy, wykształcony, kierujący się rozsądkiem, a nie porywami uczuć, orientujący się w osiągnięciach nauki i techniki i doceniający je, realizujący program pozytywistyczny; praca jest miernikiem jego wartości; Żyd: aktywny, nowocześnie myślący, silnie związany z polskim społeczeństwem (silne dążenia części Żydów do asymilacji); ubogie dziecko: pozbawione szans edukacyjnych, bez swojej winy skazane na wegetację (dziecko po raz pierwszy staje się samodzielnym bohaterem literackim) Zasady poezji – na ogół jest odrzucana przez zaangażowanych pisarzy i krytyków, spychana na margines – istniejąca poezja realizuje zasady sylabotonizmu – często nawiązuje do motywów ludowych, podejmuje tematy społeczne (Konopnicka, Asnyk) Uprawiane gatunki literackie; najbardziej znane dzieła nowela: Henryk Sienkiewicz Latarnik, Bolesław Prus Katarynka opowiadanie: Bolesław Prus Antek, Maria Konopnicka Nasza szkapa powieść tendencyjna: Eliza Orzeszkowa Marta, Pan Graba, Jan Lam Wielki świat Capowic powieść realistyczna: Bolesław Prus Lalka, Eman¬cy¬pantki, Eliza Orzeszkowa Nad Niemnem, Henryk SienkiewiczRodzina Połanieckich powieść naturalistyczna: Adolf Dygasiński Zając, Antoni Sygietyński Na skałach Calvados powieść historyczna: Bolesław Prus Faraon, Henryk Sienkiewicz Quo vadis obrazek poetycki: Maria Konopnicka W piwnicznej izbie, Jaś nie doczekał felieton: Bolesław Prus Kroniki reportaż: Henryk Sienkiewicz Listy z podróży do Ameryki |
|
| Wysłany: Śro 19:07, 25 Sty 2012 Temat postu: Pozytywizm |
|
| Pozytywizm | |